U istražnom zatvoru u Spužu loša higijena, fali vazduha i svjetlosti. Najveći problem prenatrpanost

Prenatrpanost soba u Istražnom zatvoru u Spužu ključni je problem, što se odražava na uslove boravka i zdravstvenu zaštitu, higijena nije na zadovoljavajućem nivou, a pritvorenicima je potrebno obezbijediti psihologa i boravak na svježem vazduhu.

To je zaključak zaštitnika ljudskih prava i sloboda, koji je kao nacionalni preventivni mehanizam protiv torture u prošloj godini obišao istražni zatvor.

“Iako su pritvorenici uglavnom zadovoljni tretmanom osoblja i ishranom, evidentno je da nedostatak prostora, ograničen boravak na svježem vazduhu utiče na kvalitet života i povećava rizik od stresa i sukoba. Higijenski uslovi i stanje infrastrukture nisu na zadovoljavajućem nivou, posebno u pogledu uslova u sobama, sanitarnih čvorova i kabina za tuširanje. Nedostatak ličnog prostora i privatnosti dodatno pogoršava psihološko stanje pritvorenika. Zdravstvena zaštita se pruža, ali povremeno postoji duže čekanje na preglede, što je posebno zabrinjavajuće za osobe sa hroničnim oboljenjima”, piše u izvještaju o obilasku zatvora.

Zaštitnik je podsjetio Upravu za izvršenje krivičnih sankcija (UIKS) na raniju preporuku da se obezbijede jednaki ili približno jednaki materijalni uslovi za sve pritvorenike, očuvan i funkcionalan mobilijar kao što su kreveti i dušeci, te da se radi na tome da se kvadrature soba usklade sa CPT standardom, a da se obezbijedi barem osnovni oblik psihološke podrške i boravak na svježem vazduhu shodno Pravilniku.

Zaštitnik konstatuje da je na dan obilaska u pritvoru bila 551 osoba, dok je kapacitet zgrade Istražnog zatvora 292 mjesta, ali su za njihove potrebe obezbijeđena mjesta i u zatvoru za kratke kazne, a dio bude premješten i u Istražni zatvor u Bijelom Polju.

Podsjetili su na stav Evropskog komiteta za prevenciju torture da će sve službe i aktivnosti unutar zatvora trpjeti štetu ako se taj zatvor mora pobrinuti za veći broj zatvorenika nego što je predviđeno, ukupni kvalitet života u toj ustanovi biće pogoršan u značajnoj mjeri:

“Stepen prenatrpanosti u zatvoru ili nekom njegovom dijelu može biti toliki da je već po sebi neljudski i ponižavajući sa fizičke tačke gledišta. Veliki broj pritvorenih lica godinama unazad predstavlja teret za Istražni zatvor, ali i finansijski teret po državu, te bi više trebalo pribjegavati alternativnim sankcijama”.

Opšti utisak tima nacionalnog preventivnog mehanizma protiv torture je da su u prostorijama u kojima boravi više pritvorenika uslovi za boravak lošiji – manje je kiseonika, lošija svjetlost, higijena, veći rizik od bolesti, pojačane frustracije i nasilja.

“Disbalans koji do sada nije zabilježen”

Direktor UIKS Darko Vukčević u komentaru na Nacrt izvještaja u martu ove godine navodi da je tokom 2024. godine broj pritvorenih osoba iznosio oko 60 odsto od ukupnog broja lica lišenih slobode. To je, tvrdi, znatno izražen disbalans između pritvorenika i osuđenika, koji do sada nije zabilježen u zatvorskom sistemu.

Tvrdi da je UIKS iskoristio sve raspoložive resurse kako bi se pronašla rješenja za rasterećenje kapaciteta.

Vukčević je pojasnio da su u okviru Istražnog zatvora kapaciteti povećani za smještaj 60 osoba, sa 292 na 352, tako što je izgrađen novi objekat namijenjen za ambulante Sektora za zdravstvenu zaštitu.

Istakao je da je UIKS, na osnovu procjene bezbjednosti, cjelokupni objekat Zatvora za kratke kazne sa 175 mjesta odredio za smještaj pritvorenih osoba kojima je su pritvor izrekli osnovni sudovi sa teritorije južne i centralne regije.

“Takođe, kao mjera za rasterećenje smještajnih kapaciteta pritvorenih lica, uz prethodnu saglasnost nadležnih sudova iz južne i centralne regije, određeni broj osoba iz Istražnog zatvora Podgorica se upućuje u pritvorsku jedinicu Zatvora Bijelo Polje…”, naveo je Vukčević, pojasnivši da se vodi računa o bezbjednosnoj procjeni u svakom slučaju, kao i da u tim objektima budu smještena lica osumnjičena za lakša krivična djela.

Vukčević zaključuje da je problematika UIKS-a u nadležnosti svih grana vlasti, posebno što je Evropski komitet za prevenciju torture prilikom posjete crnogorskom zatvorskom sistemu 2017. godine ukazao crnogorskim vlastima da je malo vjerovatno da će obezbjeđivanje dodatnog smještaja omogućiti trajno rješavanje problema prenatrpanosti, bez paralelnog usvajanja politika čiji je cilj da se ograniči broj osoba koje se upućuju u pritvor i adekvatne alternative zatvoru, posebno za određene kategorije lica kao što su pritvorenici.

Ljetnje žege u zatvoru za žene

Smještajni uslovi u Zatvoru za žene u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija su adekvatni, s tim što problem i dalje predstavlja rashlađivanje soba u vrelim ljetnim danima zbog nedostatka klima uređaja.

U odvojenom izvještaju se navodi da je od 17 zatvorenica koje su zatekli u Ženskom zatvoru njih 10 bilo radno angažovano.

Tokom obilaska evidentirano je da program resocijalizacije u ženskom zatvoru sprovodi realizator tretmana muškog pola.

“S tim u vezi ukazano je da u sprovođenju tretmana i rehabilitacije treba voditi računa o specifičnim potrebama žena. Međunarodni dokumenti poput onih koje zastupa Evropski komitet za sprečavanje mučenja, zatim Bangkoška pravila navode da osoblje koje je u kontaktu sa zatvorenicama dominantno treba da budu žene. Poželjno je da programe u ženskim zatvorima sprovode žene, kako bi se smanjili rizici i osiguralo okruženje koje omogućava rehabilitaciju bez dodatnog stresa i straha. Žene zatvorenice suočavaju se sa specifičnim izazovima koji mogu biti različiti od onih sa kojima se suočavaju muškarci. Žensko osoblje u mnogim situacijama ima veći senzibilitet za razumijevanje tih izazova, uključujući probleme sa zdravljem (poput reproduktivnog zdravlja, mentalnim zdravijem), eventualnim nasiljem koje su zatvorenice doživljele”.

Izvor:vijesti.me