Neki su izašli iz sivih betonskih hodnika sirijskog zatvora poput zombija koji dolaze s groblja. Neki su jecali kada su se susreli s rođacima koje odavno nisu vidjeli. Neki su se radovali, plačući zbog izlaska iz institucije koja je zbog svoje brutalnosti dobila naziv “ljudska klanica”.
Pad sirijskog diktatora Bašara el Asada otvorio je Pandorinu kutiju otkrića o okrutnosti omraženih službi unutrašnje bezbjednosti. Dokaz je zatvor Sajdnaja, kompleks pod kontrolom vojske sjeverno od Damaska u kojem su desetine hiljada zatvorenika držane, mučene i pogubljene.
Između 2011. i 2018. godine, više od 30.000 zatočenika je pogubljeno ili umrlo od gladi, uskraćivanja medicinske njege ili mučenja, procjenjuje Sirijska opservatorija za ljudska prava, organizacija sa sjedištem u Londonu koja prati situaciju u Siriji.
Sajdnaja ili kako se ponekad piše Sednaja bila je definitivno sirijska tvorevina, rekao je Filip Luter, šef istraživanja za Amnesti internešenl (Amnesty International), u početku za zatvaranje i kažnjavanje ljudi koji su sumnjičeni za islamski ekstremizam, a kasnije i političke zatvorenike ili bilo koga za koga se smatralo da je prijetnja režimu.
Poslije Asadovog bjekstva tokom vikenda, aktivisti su se slili u zatvorski objekat otvorivši vrata da oslobode ljude – od kojih su neki, prema izvještajima, decenijama bili zatvoreni – rušeći zidove i otkrivajući užasavajuće detalje o radu te ustanove.
U satima nakon što su provaljene kapije zatvora, tamo su se sjatile hiljade ljudi, od kojih su mnogi tražili vijesti o svojim rođacima.
Preživjeli zatvorenici, rođaci i aktivisti su izvijestili da su neki zatvorenici držani u Sajdnaji godinama, ako ne i decenijama. Jedan video koji je kružio društvenim mrežama, ali čiju autentičnost RSE nije mogao nezavisno da provjeri, navodno prikazuje čovjeka koji ne može da govori i koji je u zatvoru bio držan 13 godina.
Radost u Sajdnaji ponovljena je u Damasku i drugim gradovima, sa scenama slavljenja slobode oslobođenih zatvorenika.
“Deset godina zatvora! Deset godina!”, vikao je 8. decembra tek oslobođeni zatvorenik, dok je gomila muškaraca trčala pored Ministarstva energetike u Damasku.
Na jednom snimku koji je kružio na društvenim mrežama, prikazana je neimenovana žena koja je navodno provela godine u raznim sirijskim zatvorima, kako jeca dok se ponovo spaja sa svoje dvoje male djece.
Rijad Avlar, koji je proveo 12 godina u tom zatvoru poslije čega je u Turskoj učestvovao u osnivanju Udruženja zatvorenika i nestalih u zatvoru Sednaja, uporedio je ovaj objekat sa onim što je čitao o zatvorima u Sjevernoj Koreji.
“Ljudi treba da razumijeju da je Asadov režim bio kao Hitlerov, kao nacisti. Apsolutno podjednako loše”, rekao je Avlar za RSE.
